Izmene i dopune poreskih zakona u Novembru 2022

Vlada RS je na sednici 17.11.2022. godine usvojila predlog izmena i dopuna sledećih poreskih zakona:

• Zakona o porezu na dodatu vrednost
• Zakona o fiskalizaciji
• Zakona o porezima na imovinu
• Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji
• Zakon o porezu na dohodak građana
• Zakon o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje

Najrelevantnije izmene i dopune po pojedinačnim zakonima su date u nastavku.

Zakon o porezu na dodatu vrednost

Promet električne energije u skladu sa pravilima evropskih asocijacija operatora prenosnih sistema

Kod prometa električne energije na koji se primenjuju pravila relevantnih evropskih asocijacija operatora prenosnih sistema u skladu sa zakonom kojim se uređuje energetika, promet električne energije će nastajati danom izdavanja računa. Prema prethodnoj verziji Zakona o PDV-u promet električne energije nastajao je danom očitavanja, odnosno na drugi način utvrđenog činjeničnog stanja, električne energije čija se isporuka vrši preko transportne i distributivne mreže.

Dakle, vreme prometa usluge u vezi sa gore pomenute električne energije smatraće se dan izdavanja računa.

 

Utvrđivanje poreske osnovice kod prometa dobara i usluga

Kada je u pitanju utvrđivanje poreske osnovice, gde se naknada ili deo naknade ne ostvaruje u novcu, već u obliku prometa dobara i usluga, predviđeno je da se tržišnom vrednošću ovih naknada smatra ukupni iznos, koji bi kupac dobara, odnosno primalac usluga platio u trenutku prometa dobara/usluga nezavisnom dobavljaču za promet u Republici Srbiji. Ukoliko se za konkretna dobra/usluge ne može utvrditi tržišna vrednost, ista se utvrđuje za slična dobra/usluge, a ako se tržišna vrednost ne može utvrditi za slična dobra/usluge, tržišnom vrednošću smatraće se:

• Za promet dobara, iznos koji nije niži od nabavne cene tih ili sličnih dobara, a ako je ta cena nepoznata, ukupan iznos utvrđenih troškova u trenutku isporuke;
• Za promet usluga, iznos koji nije niži od ukupnog iznosa utvrđenih troškova pružanja usluge koje snosi poreski obveznik.

Na isti način utvrđivaće se i tržišna vrednost, kod prometa dobara ili usluga, koje čine ulog u privredno društvo, osnovicom se smatra vrednost istih na dan isporuke bez PDV-a.

Takođe, predviđeni su novi članovi Zakona o PDV-u vezanih za promet dobara u zamenu za višenamenske vaučere i između povezanih lica.

Prema novom članu (17a), osnovica za promet dobara, odnosno usluga u zamenu za višenamenski vrednosni vaučer je naknada plaćena za višenamenski vrednosni vaučer, a ako nema informacija o toj naknadi, osnovica je novčana vrednost navedena na samom višenamenskom vrednosnom vaučeru ili u povezanoj dokumentaciji, bez PDV koji se odnosi na isporučena dobra, odnosno pružene usluge.

Kod prometa dobara, odnosno usluga između lica koja se smatraju povezanim licima (član 17b), uz naknadu koja je niža od tržišne vrednosti, kod kojeg sticalac nema pravo na odbitak prethodnog poreza u potpunosti, osnovicom se smatra tržišna vrednost tih dobara, odnosno usluga, bez PDV. Povezanim licima smatraju se povezana lica u skladu sa Zakonom o porezu na dobit pravnih lica.

 

Uslovi za odbitak prethodnog poreza

Pravo na odbitak prethodnog poreza u skladu sa članom 28, stav 2 Zakona obveznik će moći da ostvari ukoliko poseduje elektronsku fakturu koja je prihvaćena, odnosno za koju se smatra da je prihvaćena u skladu sa zakonom kojim se uređuje elektronsko fakturisanje.

Ako je prethodno pomenuta elektronska faktura prihvaćena najkasnije do isteka roka za predaju poreske prijave za poreski period u kojem je nastala poreska obaveza u skladu sa ovim zakonom, obveznik može da ostvari pravo na odbitak prethodnog poreza najranije za poreski period u kojem je poreska obaveza nastala, nezavisno od toga da li je elektronska faktura izdata na dan nastanka poreske obaveze ili posle tog dana.

 

Refundacija PDV-a na kupovinu prvog stana

Refundaciju PDV-a na kupovinu prvog stana neće više imati lica koja su od 1. jula 2006. godine do dana overe ugovora o kupoprodaji na osnovu kojeg stiču prvi stan imala stan u zajedničkoj (pored svojine i susvojine) svojini na teritoriji Republike.

Izmene stupaju na snagu od 1.januara 2023.godine.

 

Zakon o fiskalizaciji

Prometom na malo neće se smatrati promet izvršen izvan maloprodajnog objekta, ako je korisnik isporučenih dobara i pruženih usluga, odnosno dobara i usluga koje će biti isporučene ili pružene u slučaju primljenih avansa, pravno lice, odnosno obveznik poreza na prihode od samostalne delatnosti u smislu zakona kojim se uređuje porez na dohodak građana.

Maloprodajnim objektom će se smatrati sedište obveznika fiskalizacije koji vrši promet na malo preko interneta putem daljinske trgovine.

Izmene stupaju na snagu osmog dana od dana objavljivanja.

 

Zakon o porezima na imovinu

Porez na imovinu kada se vrši dogradnja objekta

Za izgrađeni objekat nad kojim je (uz koji je) izvršena dogradnja tako da dograđeni deo nije posebni deo tog objekta, umanjenje vrednosti za amortizaciju vrši se po stopi:

• po kojoj bi se vrednost objekta umanjivala da nije dograđen – kad je korisna površina dela objekta pre dogradnje veća od korisne površine dograđenog dela,
• po kojoj bi se umanjivala vrednost dograđenog dela da je posebni deo tog objekta – kad je korisna površina dela objekta pre dogradnje manja ili jednaka u odnosu na korisnu površinu dograđenog dela

Rekonstrukcijom, odnosno dogradnjom objekta, smatra se rekonstrukcija, odnosno dogradnja, u skladu sa zakonom kojim se uređuju planiranje i izgradnja.

 

Utvrđivanje poreske osnovice kada se zemljište ne evidentira odvojeno od objekta

Dodaje se objašnjenje da kad obveznik koji vodi poslovne knjige u poslovnim knjigama nije evidentirao zemljište na kome se, odnosno pod kojim se, nalazi objekat evidentiran u njegovim poslovnim knjigama, za svrhu oporezivanja porezom na imovinu to zemljište se smatra evidentiranim u poslovnim knjigama.

Novim izmenama preciznije se definiše način utvrđivanja cena zemljišta kada jedinice lokalne samouprave nisu objavile prosečne cene kvadratnog metra.

 

Izmene kod poreza na nasleđe i poklon i poreza na prenos apsolutnih prava

Pod porez na nasleđe i poklon potpadaće pravo trajnog korišćenja parking mesta u otvorenom stambenom bloku ili stambenom kompleksu.

Pod porez na prenos apsolutnih prava potpadaće prenos uz naknadu prava trajnog korišćenja parking mesta u otvorenom stambenom bloku/kompleksu.

 

Početak primene izmenjenih odredbi

Porez na imovinu utvrđivaće se i plaćati u skladu sa ovim zakonom počev za 2023. godinu.

Porez na nasleđe i poklon, odnosno porez na prenos apsolutnih prava, za čije utvrđivanje je postupak započet po propisima koji su važili do početka primene ovog zakona, utvrdiće se primenom zakona koji je bio na snazi na dan nastanka poreske obaveze.

Od 1. januara 2024. godine, jedinice lokalne samouprave u celosti će vršiti aktivnosti utvrđivanja, naplate i kontrolisanja poreza na nasleđe i poklon i porez na prenos apsolutnih prava i smatraju se poreskim organom.

 

Zakon o poreskom postupku i poreskoj administraciji

Uvođenje novog instituta branioca po službenoj dužnosti

Uvodi se institut branioca po službenoj dužnosti u predistražnom postupku pred Poreskom policijom. Naime, Poreska uprava u predistražnom postupku, osumnjičenom koji nije obezbedio branioca, postavlja branioca po službenoj dužnosti prilikom saslušanja zbog postojanja osnova sumnje da je učinio poresko krivično delo za koje je propisana kazna zatvora od osam godina ili teža kazna, u skladu sa zakonikom kojim je uređen krivični postupak.

 

Mere privremene zabrane obavljanja delatnosti u toku poreske kontrole

Zabrana vršenja delatnosti poreskom obvezniku kome su u toku poreske kontrole utvrđene nepravilnosti iz člana 131, izriče se zabrana vršenja delatnosti poreskom obvezniku koji delatnost obavlja na prostoru održavanja manifestacija (vašara, festivala, izložbi i drugih) u sklopu kulturnih, muzičkih, sportskih i drugih društvenih aktivnosti, izriče se za period trajanja te manifestacije. Prema prethodnim propisima zabrana je mogla biti u trajanju od 15, 90 ili godinu dana ovisno od toga da li se nepravilnost javljala i ranije kod obveznika.

 

Kaznene mere za nedozvoljeni promet opreme za fiskalizaciju i računovodstvenih i drugih softvera

Dodaju se novi članovi koji se odnose na kaznene odredbe za nedozvoljeni promet opreme za fiskalizaciju i za nedozvoljeni promet računovodstvenih i drugih softvera.

Ko suprotno propisima kojima se uređuje fiskalizacija neovlašćeno proizvodi, prerađuje, prodaje ili ko nabavlja radi prodaje, drži ili prenosi ili ko posreduje u prodaji ili kupovini ili na drugi način neovlašćeno stavlja u promet elektronske uređaje, opremu i softver koji nisu evidentirani u registru proizvođača elektronskih fiskalnih uređaja, a koji služe za izbegavanje evidentiranja prometa na malo na način uređen propisima kojima se uređuje fiskalizacija, kazniće se zatvorom od jedne do pet godina. Za pomenuto krivično delo odgovornom licu u pravnom licu i preduzetniku izriče se i mera bezbednosti zabrane vršenja poziva, delatnosti ili dužnosti u trajanju od jedne do pet godina.

Ko suprotno propisima neovlašćeno proizvodi, prerađuje, prodaje ili ko nabavlja radi prodaje, drži ili prenosi ili ko posreduje u prodaji ili kupovini ili na drugi način neovlašćeno stavlja u promet računovodstvene i druge softvere koji služe za izbegavanje evidentiranja prometa, odnosno izbegavanje plaćanja poreza, kazniće se zatvorom od jedne do pet godina. Za pomenuto krivično delo odgovornom licu u pravnom licu i preduzetniku izriče se i mera bezbednosti zabrane vršenja poziva, delatnosti ili dužnosti u trajanju od jedne do pet godina.

Nedozvoljena sredstva biće oduzeta.

Zakon stupa na snagu osmoga dana od dana objave.

 

Zakon o porezu na dohodak građana

Godišnji porez na dohodak građana

Godišnji poreza na dohodak građana, će se plaćati samooporezivanjem, umesto po rešenju nadležnog poreskog organa, što je bio slučaj do sada. Godišnje prijave za dohodak građana će se podnositi isključivo u elektronskom obliku, preko portala PU.

Na osnovu podataka iz službenih evidencija poreski organ unosi podatke i postavlja prijavu na portal Poreske uprave najkasnije do 1. aprila godine koja sledi godini za koju se utvrđuje godišnji porez na dohodak građana. Poreski obveznik je u obavezi da izvrši izmenu/dopunu prijave, u delu u kome nisu iskazani tačni podaci a zatim podnese poresku prijavu.

Ukoliko poreski obveznik u roku (do 15. maja naredne godine za prethodnu) ne podnese poresku prijavu, Poreska uprava podnosi poresku prijavu za to lice.

 

Povećanje neoporezivog iznosa zarade

Mesečno umanjenje osnovice za zaradu je povećano sa 19.300 RSD na 21.712 RSD.

Prvo usklađivanje godišnjim indeksom potrošačkih cena vršiće se u 2024. godini.

 

Uslovi za novonastanjenog obveznika

Uslovi za novonastanjenog obveznika iz člana 15v više se neće morati kumulativno ispunjavati, ubuduće će biti dovoljno da se ispuni jedan od dva uslova:

• u periodu od 24 meseca koji prethode danu zaključenja ugovora o radu sa kvalifikovanim poslodavcem, nije pretežno boravio na teritoriji Republike, ili
• u momentu zaključenja ugovora o radu sa kvalifikovanim poslodavcem ima manje od 40 godina života, a koji je u periodu od 12 meseci koji prethode zaključenju ugovora o radu sa kvalifikovanim poslodavcem pretežno boravio van teritorije Republike radi daljeg školovanja, odnosno stručnog usavršavanja

Povraćaj dela poreza na zaradu za novozaposlena lica

Poslodavac koji zaposli novo lice imaće pravo na povraćaj dela plaćenog poreza na zaradu za novozaposleno lice, isplaćenu zaključno sa 31. decembrom 2023. godine.

Poslodavac – pravno lice koje se, u smislu zakona kojim se uređuje računovodstvo, razvrstava u mikro i mala pravna lica, kao i preduzetnik, preduzetnik paušalac ili preduzetnik poljoprivrednik, koji zasnuje radni odnos sa najmanje dva nova lica, imaće pravo na povraćaj 75% plaćenog poreza na zaradu za novozaposleno lice, isplaćenu zaključno sa 31. decembrom 2023. godine.

 

Prijava za isplatu lične zarade

Lica koja se ne registruju kod organizacije koja vodi registar privrednih subjekata, obaveštenje o opredeljenju da vrše isplatu lične zarade podnose u elektronskom obliku preko portala Poreske uprave, u roku od pet dana od dana registracije u Poreskoj upravi, odnosno dana dodele PIB-a najkasnije do 31. decembra tekuće godine.

 

Zahtevi za paušalno oporezivanje

Zahtev za paušalno oporezivanje će moći da se podnese do 31. oktobra tekuće godine za narednu godinu odnosno u roku od 15 dana od dana prijema akta nadležnog poreskog organa kojim se potvrđuje brisanje iz evidencije za porez na dodatu vrednost, a najkasnije do 31. decembra tekuće godine za narednu godinu, elektronskim putem, putem portala PU .

Izuzetno, lica koja se ne registruju kod organizacije koja vodi registar privrednih subjekata, zahtev za paušalno oporezivanje podnose u elektronskom obliku preko portala PU, u roku od pet dana od dana registracije u poreskoj upravi, odnosno dana dodele PIB a najkasnije do 31. decembra tekuće godine.

 

Prihodi od autorskih i srodnih prava; prihodi od ugovorene naknade za rad (freelance)

Oporezivi prihod od autorskih i srodnih prava na koje se porez plaća samooporezivanjem, izuzev tih prihoda koje ostvaruje obveznik koji ima status samostalnog umetnika u skladu sa zakonom kojim se uređuje oblast kulture, kao i oporezivi prihod od ugovorene naknade činiće bruto prihod ostvaren u kvartalu umanjen za normirane troškove u dinarskom iznosu u visini od 96.000 RSD ili u visini od 57.900 RSD uvećane za 34% bruto prihoda ostvarene u kvartalu.

Prvo usklađivanje normiranih troškova sa godišnjim indeksom potrošačkih cena vršiće se u 2024. godini.

Stopa poreza na prihode od ugovorene naknade i od autorskih i srodnih prava na koje se porez plaća samooporezivanjem, za koje se normirani troškovi priznaju u visini od 57.900 RSD uvećane za 34% bruto prihoda ostvarene u kvartalu iznosiće 10%.

Izmene stupaju na snagu od 1.januara 2023.godine.

 

Zakon o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje

Doprinosi za prihode za koje se porez plaća samooporezivanjem

Ukoliko se poreski obveznik opredeli za model gde oporeziv prihod čini bruto prihod ostvaren u kvartalu umanjen za normirane troškove u visini od 57.900 RSD uvećane za 34% bruto prihoda ostvarene u kvartalu osnovica doprinosa se utvrđuje na sledeći način:

• Osnovica doprinosa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje za kvartal: najmanje trostruki iznos najniže mesečne osnovice doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje,
• Osnovica doprinosa za obavezno zdravstveno osiguranje za kvartal: najmanje trostruki iznos osnovice doprinosa za obavezno zdravstveno osiguranje lica

Ukoliko su navedene osnovice niže od oporezivog prihoda, osnovica je oporezivi prihod.

 

Smanjenje stopa doprinosa

• Jedinstvena stopa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje: na 24%
• Stopa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje na teret poslodavca je smanjena sa 11% na 10%.

 

Povraćaj dela doprinosa – produžetak na 2023. godinu

Poslodavac, koji zaposli novo lice ima pravo na povraćaj dela plaćenih doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, na teret zaposlenog i na teret poslodavca, po osnovu zarade za novozaposleno lice, isplaćene zaključno sa 31. decembrom 2023. godine.

Poslodavac – pravno lice koje se u smislu zakona kojim se uređuje računovodstvo razvrstava u mikro i mala pravna lica, kao i preduzetnik, preduzetnik paušalac ili preduzetnik poljoprivrednik, koji zasnuje radni odnos sa najmanje dva nova lica, ima pravo na povraćaj 75% plaćenih doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, na teret zaposlenog i na teret poslodavca, po osnovu zarade za novozaposleno lice, isplaćene zaključno sa 31. decembrom 2023. godine.